Μεγέθυνση (Καταστροφοποίηση) και Σμίκρυνση

Τα γνωστικά λάθη είναι τρόποι σκέψης που δεν αντανακλούν με ακρίβεια την πραγματικότητα. Δύο από τα πιο κοινά και επιβλαβή γνωστικά λάθη είναι η μεγέθυνση (καταστροφοποίηση) και η σμίκρυνση. Αυτά τα λάθη επηρεάζουν αρνητικά την ψυχική μας υγεία και ευημερία, δημιουργώντας αδικαιολόγητο άγχος και απογοήτευση.

Τι είναι η Μεγέθυνση (Καταστροφοποίηση);

Η μεγέθυνση, ή καταστροφοποίηση, είναι το γνωστικό λάθος κατά το οποίο το άτομο εκλαμβάνει μια δυσκολία ή πρόβλημα ως τεράστιο και μη αντιμετωπίσιμο. Αντί να αναγνωρίσει τις δυσκολίες ως κάτι προσωρινό ή διαχειρίσιμο, το άτομο επικεντρώνεται στα χειρότερα σενάρια και πιστεύει ότι η κατάσταση θα έχει καταστροφικές συνέπειες.

Παράδειγμα: «Αν αποτύχω σε αυτήν την παρουσίαση, θα χάσω τη δουλειά μου και θα καταστραφεί η καριέρα μου!»

Τι είναι η Σμίκρυνση;

Αντίθετα, η σμίκρυνση είναι το γνωστικό λάθος κατά το οποίο το άτομο υποτιμά τις επιτυχίες του και τα θετικά στοιχεία της ζωής του. Όταν αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα, επικεντρώνεται μόνο στα αρνητικά και παραμελεί τις καλές στιγμές και επιτυχίες. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει αίσθημα αναξιότητας και μειωμένη αυτοεκτίμηση.

Παράδειγμα: «Μπορεί να πέτυχα σε αυτήν την παρουσίαση, αλλά αυτό ήταν απλώς τύχη. Δεν αξίζω την αναγνώριση.»

Πώς να Αντιμετωπίσουμε τη Μεγέθυνση και τη Σμίκρυνση;

1. Αναγνώριση του προβλήματος: Το πρώτο βήμα για την υπέρβαση αυτών των γνωστικών λαθών είναι η αναγνώρισή τους. Αν αρχίσουμε να παρατηρούμε τις σκέψεις μας και να τις εξετάζουμε, μπορούμε να καταλάβουμε πότε μεγενθύνουμε ή συρρικνώνουμε καταστάσεις.

2. Αντικατάσταση με ρεαλιστικές σκέψεις: Προσπαθήστε να αντικαταστήσετε τις υπερβολικές σκέψεις με πιο ρεαλιστικές και λογικές. Αντί να σκέφτεστε ότι μια αποτυχία θα καταστρέψει τα πάντα, θυμηθείτε ότι όλοι κάνουν λάθη και η αποτυχία είναι μέρος της μάθησης.

3. Αναγνώριση των θετικών: Όταν έχετε την τάση να υποτιμάτε τα επιτεύγματά σας, προσπαθήστε να τα αναγνωρίσετε και να τα τιμήσετε. Αντικαταστήστε τη σκέψη «Δεν αξίζω την επιτυχία» με «Πραγματικά εργάστηκα σκληρά για αυτό και αξίζω την αναγνώριση.»

4. Θετική σκέψη και προοπτική: Αντιμετωπίστε τις καταστάσεις με μια πιο θετική προοπτική. Αντί να βλέπετε τα πάντα από τη σκοπιά του «καταστροφέα» ή του «μικρού», προσπαθήστε να δείτε την πλήρη εικόνα και να εστιάσετε στις δυνατότητες και τα θετικά.